“Yüzünüzü görmek için aynayı, ruhunuzu görmek için sanatı kullanırsınız. “ George Bernard Shaw
Sanat terapisi, bireyin duygularını sanat yoluyla dışavurma yöntemi olarak tanımlanabilir. Sanat terapisinin amacı, kişinin korkularını, kaygılarını, huzursuzluklarını ve mutsuzluklarını ortadan kaldırmak değil, baş edilemeyen bu duyguları yaratıcı modaliteler kullanarak kabul edilebilir ve başedilebilir ifadelere dönüştürebilmektir .[1]
Sanatla terapinin tarihsel serüveni ilkel toplumlara kadar dayanmaktadır. Eski çağlardan beri var olan Şamanizm ayinlerinde yada bağ bozumu şenliklerindeki ritüellerde, dans, müzik, resim gibi sanat dalları bir arada kullanılmış ve insanlar üzerinde iyileştirici etkisi olduğu fark edilmişti. M. Ö. 4.yy ‘da Hippocrates ‘in hastaları ilahi dinleterek tedavi etmeye çalıştığı, Aristo ve Platon’un müzik dinlemenin insanı sakinleştirdiğine inandığı bilinmektedir.
Yakın tarihe baktığımızda ise, sanatın insanları tedavi amaçlı kullanımıyla ilgili çalışmaların büyük bölümünün, hastanede yatan psikolojik sorunlu hastaların rastgele çizdiği resimlerin psikiyatrist ve sanatçılar tarafından fark edilmesiyle başladığını görmekteyiz.
‘Sanat Terapisi‘, terim olarak ilk kez 1942’de Adrian Hill tarafından kullanılmıştır . Hill, fikirlerini 1945’te Art Versus İllness adlı kitabında yayınlamıştır. Amerika ‘da ise Margaret Naumburg “sanat terapisinin annesi” olarak kabul edilir. Bir çok sanat terapisti Naumburg’un kullandığı psikanalitik teoriler ve yenilikçi yaklaşımlardan yararlanmaktadır.[2]
Bir başka önemli isim olan Edith Kramer , Freud ‘un kişilik teorisinden gelen kavramları uyarlayarak farklı bir yaklaşım benimsemiş, Sanat terapisi sürecini açıklamak için ‘Art as a Therapy’ yaklaşımını kullanmıştır .[3]
Psikanalize baktığımızda ise, Freud ‘un “Rüya Yorumu” adlı kitabı ve sanatçıların hayatlarıyla ilgili yaptığı çalışmaların sanat terapisine önemli kazanımlar sağladığı görülmektedir. Psikanalize göre, resimlerdeki sembolik imgeler sanatçının bilinçdışıyla ilgili olmakla beraber izleyicinin de bilinçdışı ile etkileşime geçmektedir.
Freud ‘un öğrencisi Jung’un da sanat terapisine önemli katkıları olmuştur ve sanat terapisinin teorik kurucusu olarak kabul edilmektedir. Jung, bireyin geçmişteki dramatik krizlerinin anlaşılmasında sanatın psikolojik yararlarını kanıtlamıştır.
Günümüze geldiğimizde, artık pek çok hastane ve sağlık kuruluşunun sanat terapisi programlarını kullandığını görmekteyiz. Aynı zamanda eğitim alanında, hapishanelerde, travmaya destek programlarında ve kişisel çalışmalarda da sanatla terapi sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
Türkiye ‘de 1 Ekim 2012’de Sanat Psikoterapileri Derneği kurulmuştur. SPD’nin kuruluş amacı, fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlık için güçlü bir araç olarak kabul edilen yaratıcı sanatların, ülkemizde psikoterapötik amaçlarla kullanılmasına katkı sağlamaktır .[4]
SANAT TERAPİSİ TÜRLERİ
Sanat Terapisi’nde resim, heykel, fotoğraf, dans, müzik, drama gibi pek çok sanat dalından ayrı ayrı veyahut bir arada faydalanılmaktadır.
Örneğin, İntermodel sanat terapisi yaklaşımında, akıcı bir şekilde bir sanat dalından diğerine geçiş yapılmaktadır. Ḍışavurumcu sanat terapisi olarak da adlandırılan bu yöntemde, drama, dans, yaratıcı yazı ve görsel sanatlar arasında bir akış sağlanır. Danışanlar terapist eşliğinde bireysel ve/veya kolektif işler üretirler.
Burada önemli olan nokta malzeme seçimidir. Çünkü her malzemenin kendine özgü bir özelliği ve her kişinin bilinçdışında hatırlatıcı bir etkisi vardır. Kullanılacak malzemenin seçimi danışanın ihtiyaçları doğrultusunda terapist tarafından belirlenir. Çeşitli boyalar, kağıtlar, kil, kumaş, eski dergiler, artık malzemeler vb kullanılabilir.
Bir başka yaklaşım olan Sensorimotor Sanat Terapisi yaklaşımında ise, Work at The Clay Field (Kil alanında terapi) tekniği kullanılır. Alman terapist Prof. Heinz Deuser tarafından geliştirilmiş Jungçu bir terapi yaklaşımı olan Clay Field, hem yetişkinlerde hem de çocuklarda uygulanabilmektedir. Burada, kille çalışmanın dokunma deneyimi, terapistin danışanı ile erken bağlanma konularıyla ve travmatik olaylarla çalışmasını olanaklı kılar. Çünkü dokunma duygusu henüz anne karnından başlayarak hayattaki bütün duyusal yapılanmamızda ilkesel bir rol oynamaktadır. (İstanbul Psikiyatri Enstitüsü; Knilk, P., Levine, E., and Levine, S. 2005).
Sonuç olarak, sanatın iyileştirici gücü ilk çağlarda keşfedilmiş ve günümüze kadar gelişerek ilerlemiştir. Özellikle, kendimizle baş başa kaldığımız şu dönemde içimizde bastırdığımız,belki varlığını bile unuttuğumuz hayal gücümüzü serbest bırakmanın ve hiçbir kaygı gütmeden sadece üretmenin yaşattığı hazzı tatmanın tam vaktidir.
Aşk ile…
Kaynakça :
Acar Ş. &Düzakın S. (2019).SANATLA TERAPİ VE YARATICILIK Bir Eğitim Modeli Olabilir mi?
Güner O. & Genç N. (2019).Sanat Ve Psikoterapinin Buluştuğu Bir Yaklaşım :Sanat Terapisi
Killick K. (1993). Working With Psychotic Processes İn Art Therapy
Knilk, P., Levine, E., and Levine, S. (2005).Principles and practice of expressive arts Therapy.
Kramer, E. Arts as Therapy :Cıllected Papers (2000).
Malchiodi CA (2003).Expressive arts Therapy and multimodal approaches.
Sanat Psikoterapileri Derneği( 2016)
[1] Killick,1993; Acar Ş. &Düzakın,2019; Güner O. & Genç N.,2019
[2] Malchiodi,2003
[3] Kramer,1971,1993,2000
[4] Sanat Psikoterapileri Derneği, 2016
freud görsel sanatlar terapisi jung kil terapisi Sanat terapisi
Last modified: Haziran 15, 2020
